Stalin, Lenin'in Strateji ve Taktik Üzerine Parlak Görüşlerini Nasıl Yorumladı

Semra Özkan

Lenin: "Devrimci ve sosyalizm yandaşı ya da genel olarak komünist olmak yetmez … Verili bir anda, tüm zinciri elde tutmayı ve bir sonraki halkaya güvenle geçmeyi hazırlamak için tüm gücümüzle kavramamız gereken özgün spesifik halkayı bulmasını bilmek gerekir."

Stalin'e göre Lenin Marx ve Engels'in taktik ve strateji üzerine dahiyane düşüncelerini incelemeye ve bu görüşleri Rusya'daki Partinin mücadelesine uygulamada önemli başarılar kazanmıştı.

Lenin'in Politik Strateji ve Taktik Üzerine Önemli Eserleri

Ama Lenin'in "Proletarya Devrimi ve Dönek Kautsky", "Sol Çocukluk Hastalığı" gibi yazıları hiç kuşkusuz Marksizm'in evrensel hazinesine, devrimci cephaneliğine son derece değerli katkılar olarak girecektir. Leninizm'in strateji ve taktik üzerine teorileri, proletaryanın devrimci mücadelesine önderlik bili­midir.

Rusya Komünist Partisi'nin Ekim Devrimi Öncesi İçinden Geçtiği Üç Aşama ve Her Dönemde Farklı Taktikler

Ekim Devrimi Öncesinde Partimizin gelişmesinde üç dönem veya üç aşama öne çıkar. Birinci dönem: partimizin biçimlenme ve yaratılma dönemidir. Bu dönem yaklaşık olarak Iskra gazetesinin kurulmasından 3. Parti Kongresi sonrasına kadar olan dönemdir. (1900 sonu ile 1905 başı arası).

Bu dönemde itici güç olarak Parti oldukça zayıftır. Zayıflığı sadece genç olması değil, bir bütün olarak işçi sınıfı hareketinin yeni ve genç olmasından, özel olarak da bu dönemin başlarında devrimci durumun ve devrimci hareketin yokluğu veya devrimci hareketin görece zayıf oluşundan gelir. Köylüler suskunluk içindedir veya boğuk bir homurdanmadan ileri gitmezler. İşçiler sadece kısmi talepler içeren ekonomik grevler yapar ve bunu bilirler. Veya sadece bir kent veya ilçe ile sınırlı politik grevleri bilirler. Sosyalist hareketin biçimleri yasa-dışı veya yarı-yasal nitelik taşır. Çarlığın terörist baskısı nedeniyle hatta İşçi sınıfının örgüt biçimleri de çoğunlukla illegal niteliktedir.

Partinin stratejisini gerçekleştirmeyi başarmada ilerlemesi için, stratejik yedekleri gerektirir, bu stratejik yedeklerle manevra yapma olanağına sahip olmayı gerektirir. Bu yedekler henüz ortaya çıkmadığı için, kaçınılmaz olarak Partinin stratejisi sınırlı kalır, oldukça yoksuldur. Bu dönemde Parti kendisini hareketin stratejik planını çizmekle sınırlar, yani hareketin izleyeceği uzun vadeli yolu belirlemekle sınırlar. Parti henüz güçsüz olduğu için, yurt içi olası potansiyel yedek güçlerden ve yurtdışı olası potansiyel yedek güçlerden (düşman kampı içindeki çelişmeleri görse bile bu çelişmelerden yararlanamaz). Bu yedek güçlerden yararlanamaz veya çok az yararlanılabilir durumdaydı.

Siyasi Taktik

Benzer bir biçimde bu aşamada partinin siyasi taktiği de kaçınılmaz olarak sınırlıdır, kapsam itibariyle dardır. Çünkü taktiğin geliştirilebilmesi için, kitlelerin yanımıza kazanılması gerekir, çünkü taktiğin geliştirilebilmesi için, –uzun vadeli olan stratejinin başarılı geliştirilmesinin çıkarları doğrultusunda– her türlü hareket biçiminden yararlanılması, işçi sınıfının her türlü örgüt biçimlerinden yararlanılması gerekir. Oysa o dönemde henüz bunlar yapılamaz durumdaydı.

Bu dönemde partinin dikkati ve kaygı duyduğu şey, partinin kendi varlığı ve partinin korunmasına odaklanmıştı. Bu dönemde Parti kendi kendine yeten oldukça içe kapanık bir güçtür. Bu durumun anlaşılır doğal bir nedeni vardı: Partiye karşı Çarlığın azgın saldırıları, Menşeviklerin partiyi içten çökertme çabaları ve mevcut kadro yapısı yerine şekilsiz ve partisiz bir oluşum geçirme çabaları…

Menşeviklerden Akselrod'un yazdığı Halk Duması ve İşçi Kongresi adlı o çok olumsuz broşürünün ardından Menşeviklerim başlattıkları bir İşçi Kongresi toplama kampanyasını hatırlayın. O günlerde, Menşeviklerin en kıdemlisi ve en prestijli liderini eleştirmek pek de kolay bir iş değildi. Partinin tüm geleceği ve varlığı tehdit altında olduğu için bu dönemde Partinin korunması sorunu bu içinde bulunduğumuz birinci dönemde en büyük önemi kazanmıştı. Lenin bu broşürü 1905 Devrim günlerinde analiz etti ve eleştirdi.

Bu dönemde Rusya'da komünist akımın temel görevi işçi sınıfının en iyi, en aktif ve işçi sınıfı davasına en sadık unsurları Partiye kazanmak, işçi sınıfı partisini biçimlendirmek ve partiyi sağlam bir biçimde ayakları üzerine dikmekti. Lenin bu görevi "işçi sınıfının öncüsünü (ileri, gelişkin bölmesini) Komünizm tarafına kazanmak "şeklinde formüle etmiştir. Bkz. Sol Komünizm bir Çocukluk Hastalığı "

İkinci dönem Ekim 1905'ten-Ekim 1917 Arası

İkinci dönem: Geniş işçi ve köylü kitlelerini Partinin tarafına, işçi sınıfının ileri, gelişkin bölmesinin tarafına kazanma dönemidir. Bu dönem yaklaşık olarak Ekim 1905'ten, Ekim 1917'ye kadar olan dönemi kapsar.

Devrimin birinci aşaması boyunca (1903-Şubat 1917) stratejik plan ve baş çelişme herhangi bir değişikliğe uğramadığı halde, taktik bu süre içinde birçok kez değişti. 1907-1912 döneminde Parti, geri çekilme taktiğine geçmek zo­runda kaldı…

İkinci aşama. Mart 1917;mso-spacerun:yes'> Ana darbenin doğrultusu: emekçi köylü kitlelerini kendi etkisi altına çekmeye ve devrimi emperyalizmle anla­şarak sona erdirmeye çabalayan küçük-burjuva demokrasisini (Men­şevikler, Sosyal-Devrimcileri) tecrit etmek. Güçlerin mevzilenme pla­nı: proletaryanın yoksul köylülükle ittifakı. Bu yukarıdakiler (bu temel koşullar) göz önüne alınırsa stratejik önderliğin doğruluğu güvence altına alınabilir.

Taktik önderlik nedir?

Taktik önderlik, stratejik önderliğin bir par­çasıdır, onun görevlerine ve gereklerine tabidir. Taktik önderliğin gö­revi, proletaryanın tüm mücadele ve örgütlenme biçimlerinde ustalaşmak; ve verili güçler ilişkisinde, stratejik başarının hazırlanması için gerekli olan azami sonuçlan elde etmek için bunlardan doğru bir şekilde ya­rarlanılmasını sağlamaktır.

Proletaryanın mücadele ve örgüt biçimlerinden doğru bir şekilde yararlanmak nasıl olur?

Ana koşullan olarak aşağıdakilerin görüldüğü bazı zorunlu koşul­lan yerine getirmekle olur:

Birincisi: Öne çıkarılacak mücadele ve örgüt biçimleri, tam da, hareketin verili anındaki kabarma ya da alçalma koşullarına en uygun olan ve kitleleri devrimci mevzilere çekmeyi, milyonlarca kitleyi dev­rim cephesine çekmeyi ve onların devrim cephesinde mevzilenmesini kolaylaştırmak ve sağlama almak için elverişli mücadele ve örgüt bi­çimleridir.

Burada önemli olan, öncünün, eski düzenin ayakta tutulmasının olanaksızlığını ve onun devrilmesinin kaçınılmazlığını görmesi değil­dir. Önemli olan, kitlelerin, milyonlarca kitlenin bu kaçınılmazlığı kavraması ve öncüyü desteklemeye hazır olduğunu göstermesidir. Ama kitleler bunu ancak kendi deneyimleri temelinde kavrayabilir. Milyonlarca kitleye, eski iktidarın devrilmesinin kaçınılmazlığını ken­di deneyimleri vasıtasıyla anlama olanağını vermek ve kitlelerin, dev­rimci şiarların doğruluğuna deneyimleri temelinde kanaat getirmelerini kolaylaştıracak mücadele yöntemlerini ve örgüt biçimlerini öne çıkar­mak işte görev budur.

Eğer Parti o sıralar Duma'ya katılmaya karar vermiş olmasaydı, eğer güçlerini Duma'da çalışma üzerinde toplamamış ve Duma'nın beyhudeliğini, Kadetler partisinin vaatlerinin yalan olduğunu, Çarlıkla uzlaşmaya varmanın olanaksızlığını anlatmasaydı ve köylülükle işçi sınıfının ittifakının kaçınılmazlığını kitlelerin kendi deneyimleri ile kavramalarını kolay­laştırmak için bu çalışma temelinde mücadeleyi geliştirmeseydi, öncü, işçi sınıfından kopardı ve işçi sınıfı, kitlelerle bağlarını kaybederdi. Kitlelerin Duma dönemindeki deneyimleri olmaksızın, Kadetlerin teş­hiri ve proletaryanın önderliği, yani hegemonyasının sağlanması olanaksız olurdu. Otzoviztlerinin sözde "sol" taktiğinin tehlikesi şu idi ki, öncüyü milyonlarca yede­ğinden koparmakla tehdit ediyordu.

Eğer proletarya, Menşevikler ve Sosyal-Devrimcilerin henüz ken­di kendilerini savaş ve emperyalizm yanlıları olarak teşhir etmemiş ol­dukları, kitlelerin barış, toprak ve özgürlük üzerine menşevik ve sosyal-devrimci söylevlerin sahteliğini henüz kendi deneyimleriyle kavra­mamış oldukları 1917 Nisanı'nda ayaklanma çağrısı yapan "Sol" ko­münistleri izlemiş olsaydı; Parti işçi sınıfından kopardı ve işçi sınıfı geniş köylü ve asker yığınları üzerindeki nüfuzunu yitirirdi.

Kitlelerin Kerenski dönemindeki deneyimleri olmaksızın, Menşevikler ve Sosyal-Devrimciler tecrit edilmez, ve proletarya diktatörlüğü olanaksız olurdu.

Bundan ötürü, küçük-burjuva partilerinin hataları hakkında [kitleleri–ÇN] "sabırla aydınlatma" ve Sovyet meclisleri içinde açık mücade­le taktiği tek doğru taktikti. "Sol" komünistlerin taktiğinin tehlikesi şuydu, onların taktiği Parti'yi proletar­ya devriminin önderinden, ayakları havada bir avuç boş kafalı komplo­cuya dönüştürmekle tehdit ediyordu. "Yalnızca öncüyle", diyor Lenin, "zafer kazanılamaz. Tüm sınıfın, geniş kitlelerin, öncüyü ya doğrudan desteklediği ya da ona karşı ha­yırhah bir tarafsızlık gösterdiği bir konum almamış oldukları sürece, öncüyü tek başına tayin edici savaşa sürmek… yalnızca bir budalalık olmakla kalmaz, aynı zamanda bir cinayet olur. Ama gerçekten tüm sı­nıfın, gerçekten emekçilerin ve sermaye, tarafından ezilenlerin geniş kitlelerinin bu konuma gelmesi için, bunun için yalnızca propaganda, yalnızca ajitasyon yeterli değildir. Bunun için bu kitlelerin kendi siyasi deneyimi gereklidir. Bu, tüm büyük devrimlerin temel yasasıdır; bu yasa ki, şimdi sadece Rusya tarafından değil, Almanya tarafından da şaşırtıcı bir güçle ve canlılıkla doğrulanmaktadır. Yalnızca Rusya'nın kültür seviyesi düşük ve çoğu zaman okuma-yazmayı bilmeyen kitlele­ri değil, aynı zamanda Almanya'nın kültür seviyesi yüksek ve tümüyle okuma-yazma bilen kitleleri de, yönlerini kararlılıkla komünizme çe­virmek için, II. Enternasyonal şövalyelerinin hükümetinin bütün güç­süzlüğünü, karaktersizliğini, çaresizliğini, burjuvazi önündeki bütün uşaklığını, bütün alçaklığını ve proletarya diktatörlüğünün tek alterna­tifi olarak en aşırı gericilerin (Rusya'da Kornilov, Almanya'da Kapp ve ortaklan) diktatörlüğünün kaçınılmazlığını kendi acı deneyimleriyle kavramak zorunda kaldılar." (Bkz. Lenin, Seçme Eserler, C. 10, s. 128-129. [s. 152-153.,İnter Yayınlan.])

İkincisi: Verili her anda, tüm zinciri elde tutmayı ve stratejik başarıya ulaşmanın koşullarını hazırlamayı olanaklı kılmak için süreçler zincirindeki o özel halkayı bulmak ve bu halkayı kavramak.
Burada önemli olan, Parti'nin önünde bulunan tüm görevler ara­sından, yerine getirilmesi merkezi noktayı oluşturan ve çözümü diğer güncel görevlerin başarıyla yerine getirilmesini güvence altına alan en özel en fazla güncel olan görevi bulup çıkarmaktır. Bu yol gösterici ilkenin önemi, birisi uzak geçmişimizden (Parti'nin oluşturulması dönemi) ve diğeri daha yakın dönemdeki güncelden (NEP dönemi) vereceğim iki örnekle gösterilebilir.

Taktik Görevde Birlik İçin Merkezi Yayın Organının Önemi

Parti'nin oluşturulması döneminde, sayısız çevre ve örgütlerin he­nüz birbirine bağlanmadığı, amatörlüğün ve dar çevreci tutumların Parti'yi baştan aşağı kemirdiği, ideolojik bölünmeler ve parçalanmışlığın Parti'nin iç yaşantısının en temel tipik özelliğini oluşturduğu bu dönemde, Parti'nin o sırada karşı karşıya bulunduğu halkalar zinciri içinde ve görevler zinciri içinde esas halka ve esas görev, bütün Rusya için illegal bir gazetenin ("Iskra") yaratılmasıydı. Niçin? Çünkü o zamanki koşullar altında, sayısız çevreleri ve örgütleri bir tek bütün içinde birleştirecek, ideolojik birliğin ve taktik birliğin koşullarını hazırlayacak ve bu yoldan gerçek anlamda bir partinin inşası için temelleri atacak durumda olan ve uyumlu çalışan bir Parti çekirdeği ancak illegal bir tüm Rusya'yı kapsayan bir parti gazetesi ile yaratılabilir­di.

1918 yılında İç savaştan çıkıp ekonomik inşaya geçiş döneminde; sanayinin, yıkılmışlığın kıskacında bir bitkisel hayata girdiği ve tarımın kentsel ürün darlığın­dan sıkıntı çektiği; devlet sanayii ile köylü iktisadının birleşmesinin, sosyalist inşanın başarısının temel koşulu haline geldiği bu dönemde; ticaretin geliştirilmesi, süreçler zincirinin ana halkasını, görevler dizisi içinde ana görevi oluşturuyordu. Niçin? Çünkü NEP koşullan altında, sanayi ile köylü iktisadının birleştirilmesi ticaretten ve Pazar ilişkilerinde başka bir yolla mümkün değildi; çünkü NEP koşullan altında, Pazar olmadan üretim yapmak sanayi için ölüm demekti; çünkü sanayi ancak, ticareti geliştirme yoluyla sürümü genişleterek genişletilebilirdi; çünkü ancak ticaret ala­nında sağlam bir dayanak elde edildiğinde, ancak ticarete egemen olun­duğunda, ancak bu halka sıkıca kavrandığında sanayi ile köylü ik­tisadını birbiriyle sımsıkı bağlamak ve sosyalist iktisadın temelinin ku­rulmasının koşullarını yaratmak için diğer güncel görevleri başarıyla çözmek umudu olabilirdi.

Lenin o dönemde şöyle yazmıştı: "Devrimci ve sosyalizm yandaşı ya da genel olarak komünist olmak yetmez…", "Verili her anda, tüm zinciri elde tutmayı ve bir sonraki halkaya geçmeyi güvenle hazırlamak için tüm güçle kavran­ması gereken özel halkayı bulmasını bilmek gerekir. "Verili anda… bu halka, doğru bir devlet düzenlemesi (yönetimi) altında iç ticaretin canlandırılmasıydı. Ticaretin ve pazarın geliştirilmesi, tarihsel olaylar zinci­rinde, 1921-1922 yıllarında sosyalist inşamızın geçiş biçimlerinde… 'tüm gücümüzle kavramamız gereken' 'halka'dır." (Bkz. Lenin, Seç­me Eserler, C. 9, s. 319. [s. 327; İnter Yayınları.])

Bunlar göz önünde bulundurulursa Taktik önderliğin doğruluğunu güvence altına alınmış olur.

Not: Yararlanılan kaynak, İktidarın Ele Geçirilmesinden Önce Parti, Ağustos 28, 1921, Pravda, Stalin.