Çin ve Suriye İlişkilerini Stratejik Ortaklık Düzeyine Çıkardı

Gülizar Özkaya

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ve eşi Esma Esad, Çin'in daveti üzerine 21 Eylül'de Çin'i ziyaret etti. Çin, Suriye liderinin güvenliğini sağlamak için Çin bayraklı bir uçak tahsis etti.

Orta Doğu medyası bu ziyaretin Çin-Suriye ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olacağı analizinde bulundu. Bazı analistler Esad'ın Çin ziyaretinden mutsuz olacak ilk ülkenin ABD, ikinci ülkenin ise Türkiye olabileceğine dikkat çekti.

Çin Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü'nde Türkiye'yi en iyi bilen araştırmacılardan biri olan Dong Manyuan, ABD'nin mutsuz olmasının mantıklı olduğunu çünkü ABD'nin Orta Doğu'daki hegemonyasını sürdürmekten asla vazgeçmediğini söyledi. Türkiye'ye gelince, Türkiye mutsuzluğunu dışa vurmayacak ve hoşnutsuzluğunu açıkça ifade etmeyecektir.

Çünkü, Türkiye Çin ile ilişkilerine büyük önem veriyor, iyi ilişkilerle İpek Yolu "Orta Koridor"un Türkiye'nin kalkınmasına yardımcı olmak, "Vizyon 2053"ü ve Türkiye'nin yeni yüzyıl hedeflerini gerçekleştirmek istiyor. 

Bu açıdan bakıldığında Türkiye, Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Çin ziyaretinden duyduğu memnuniyetsizliği açıkça dile getirmesi halinde bunun Çin-Türkiye ilişkilerini olumsuz etkileyeceğinden endişe etmekte.

Bazı uzmanlara göre ABD, Batılı güçler kendi çıkar açılarından, çok taraflı oynamak isteyen milliyetçi Türkiye de kendi çıkarları açısından Suriye'de gerçekleşecek bir iç siyasi çözümün ve Suriye'nin uluslararası statüsünün yeniden güçlenmesini istemiyorlar. Bugün Suriye'nin önemli petrol kaynakları ABD ve ABD ile iş birliği yapan vekil silahlı gücün kontrolü altında kalmaya devam ediyor.  

Uzmanlar bu adımın Batı tarafından uzun süredir göz ardı edilen Suriye halkının geçim kaynaklarının iyileştirilmesini büyük ölçüde destekleyeceği için büyük pratik öneme sahip olduğunu düşünüyor.

Xi Jinping, Esad ile görüşmesinde Suriye'nin Çin Halk Cumhuriyeti ile diplomatik ilişki kuran ilk Arap ülkelerinden biri olduğunu ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Birleşmiş Milletler'deki yasal koltuğunun yeniden tesis edilmesine yönelik karara eş sponsorluk yapan ülkelerden biri olduğunu söyledi.

Lanzhou Üniversitesi Merkezi Direktörü Zhu Yongbiao, cuma günü verdiği demeçte, ortaklığın kurulmasının her iki taraf için de büyük pratik öneme sahip olduğunu ve gelecekteki kalkınma için büyük bir potansiyel sunduğunu söyledi. Ayrıca Suriye'nin özellikle ABD yaptırımları nedeniyle uzun süredir kargaşa içinde olduğu bir döneme denk gelmesi nedeniyle sembolik bir anlam da taşıyor.

Yongbiao'ya göre, Suriye için Çin'le stratejik ortaklık kurulmasının, ABD ve müttefiklerinin Esad hükümetini devirme çabalarının başarısız olduğunu vurgulayarak, Suriye'nin diplomatik izolasyondan çıkış anlamına geldiğini belirtti.

Çin lideri Xi Jinping, Çin'in Suriye'yi temel çıkarları ve başlıca kaygılarıyla ilgili konularda kararlılıkla desteklemeye devam edeceğini, gelişmekte olan ülkelerin ortak çıkarlarını korumak için Suriye ile birlikte çalışacağını ve Suriye'yi yabancı müdahaleye karşı çıkma, tek taraflılığı ve zorbalığı reddetme ve ulusal bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğünü koruma konusunda destekleyeceğini vurguladı.

Çin, Suriye'yi yeniden yapılanma, terörle mücadele kapasitesinin arttırılması ve Suriye meselesinin "Suriye'nin öncülüğünde, Suriye sahipliğinde bir çözüm" ilkesi doğrultusunda siyasi bir çözüme kavuşturulması konularında desteklemektedir. Çin ayrıca Suriye'nin diğer Arap ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmesini ve uluslararası ve bölgesel meselelerde daha büyük bir rol oynamasını desteklemektedir.

Suriye Ocak 2022'de Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ne katıldı. Xi cuma günü Esad'a Çin'in Suriye ile girişim kapsamındaki iş birliğini güçlendirmeye ve ayrıca Suriye'den yüksek kaliteli tarım ürünleri ithalatını arttırmaya istekli olduğunu söyledi. Suriye lideri Esad da Xi'ye Suriye'nin Çin hükümetini Suriye halkına verdiği değerli destekten ötürü içtenlikle takdir ettiğini ve Çin'in içişlerine herhangi bir müdahaleye kesinlikle karşı olduğunu söyledi. Suriye, Çin'in uzun vadeli dostu ve ortağı olmaya hazırdır.