Büyük Marksizm Sözlüğü: Mikhail Sergeyeviç Gorbaçov (1931)

[Büyük Marksizm Sözlüğü, Marx'ın 200. Doğum Gününü anmak amacıyla Wuhan/Çin'de yayınlanmıştır. 5 Milyon sözcükten ve 4 Bölümden oluşmaktadır: Marxism, Leninizm, Mao Zedung Düşüncesi ve dördüncüsü Çine Özgü Sosyalizm İnşa Teorisi. Sözlük 2012'de başlayan Xi JinPing Dönemini de kapsıyor.]

1985-1991 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri ve Sovyetler Birliği'nin son yüksek düzey lideriydi.

Stavropol'de köylü bir ailenin çocuğu olarak 2 Mart 1931'de doğdu. 1950'de Moskova Üniversitesi'nin hukuk bölümüne girdi. 1952'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne katıldı. 1955'te mezun olduktan sonra büyüdüğü memleketinde çalışmaya başladı. Aralık 1962'de sınır bölgesi Stavropol tarımsal Parti Bürosu yöneticisi olarak görev yaptı. Eylül 1962'den 1967'ye kadar Stavropol Tarım Üniversitesinde uzaktan yazışma eğitimini tamamladı ve tarımsal ekonomi diplomasını aldı.

1966-70 yılları arasında Stavropol Kenti Parti Örgütü Birinci Sekreterliği, İkinci Sekreterliği ve Bölge Parti Komitesi Birinci Sekreterliği görevlerini üstlendi. 1971'den itibaren SBKP Merkez Komitesi üyesi oldu ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 22., 24., 25., 26. ve 27. Kongrelerinde temsilci olarak görev yaptı. Kasım 1978'de SBKP Merkez Komitesi Sekreterya İşleri baş sorumlusu olarak atandı. Kasım 1979'da SBKP Merkez Komitesi Siyasi Bürosu Aday Üyesi olarak görev yaptı ve bir sonraki yılın Ekim ayında Siyasi Büro üyeliğine terfi etti. 11 Mart 1985 tarihinde SBKP Merkez Komitesi Genel Sekreteri seçildi.

1 Ekim 1988'de Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyum Başkanlığına seçildi. 25 Mayıs 1989'da ilk Sovyet Halk Kongresi'nde Yüksek Sovyetler Birliği Başkanı seçildi.

14 Mart 1990'da üçüncü (olağanüstü) Halk Kongresi'nde Sovyetler Birliği'nin ilk Devlet Başkanı seçildi.

1991'deki "19-22 Ağustos" olayından sonra SBKP Merkez Komitesi Genel Sekreterliği görevinden istifa ettiğini açıkladı ve SBKP Merkez Komitesi'nin "kendisini feshetmesini" talep etti.

25 Aralık 1991'de Sovyetler Birliği Devlet Başkanı ve Sovyet Silahlı Kuvvetleri Komutanı iken istifa etti ve eski SSCB'nin nükleer silah kullanma yetkisini Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Yeltsin'e devretti.

24 Mayıs 1993'te Gorbaçov, "Uluslararası Yeşil Haç" örgütünün kuruluş kongresinde bu örgütün ilk başkanı olarak seçildi. Eylül 1999'da başlayan Rusya Birleşik Sosyal Demokrat Partisi'nin kuruluş hazırlıklarına öncülük etti ve 11 Mart 2000'de partinin lideri seçildi.

Gorbaçov SBKP'nin en yüksek lideri olduktan sonra yeni bir sosyalizm anlayışı ortaya koydu ve Sovyetler Birliği'nin reformunu talep etti ve Sovyetler Birliği'nin reformunu ve uluslararası ilişkilerinde yaygın olarak "Yeni Düşünce" olarak bilinen bir dizi yeni teori oluşturdu. Daha önceki Parti görüşü olan "Gelişmiş sosyalizm" yerine "mükemmel sosyalizm" kavramını öne sürdü ve halkın özerkliğini merkezi hedef olarak belirleyerek, "sosyal demokratikleşme" planının ana hatlarını çizdi, böylece ekonomik ve siyasi sistem reform ile ilgili özel eylem programını ortaya koydu. Gorbaçov 1987'den sonra "Reform ve Yeni Düşünce" adlı kitabında sınıflar üstü "demokratikleşme", ilkesiz "çoğulculuk" ve soyut "hümanizm" ve sınırsız "açıklık" kavramlarını savunmuş ve Sovyetler Birliği'nin sosyalist yolunu tümden reddetmiştir. 1988'de SBKP Parti Kongresi'nde "insani (humane) ve demokratik sosyalizm" kavramı ortaya atıldı ve "sosyalist çoğulculuk", "demokratikleşme" ve "açıklık" üç ana "reform girişimi" olarak kongrede kabul edildi.

Bu Kongrede sosyalist ekonomi, siyaset ve ideoloji alanında demokratik mekanizmaların kurulması, üretim araçları üzerinde mülkiyet çeşitliliğinin sağlanması, Parti ve hükümetin ademi merkeziyetçi tarzda örgütlenmesi ve kamuoyu alanında çoğulculuğun uygulanması gereği savunuldu.

Şubat 1990'da Gorbaçov'un önerisiyle SBKP Merkez Komitesi Genel Plenum Toplantısı "İnsani, Demokratik Bir Sosyalizm İçin Eylem Programı Taslağı"nı yayınladı. Aynı yılın Haziran ayında, SBKP 28. Ulusal Kongresi, Sovyetler Birliği'ndeki reformun amacının "insani, demokratik bir sosyalizm kurmak" olması gerektiğini ilan eden yeni bir program taslağını resmen kabul etti.

"Uluslararası politikada yeni düşünce" ve "insani, demokratik bir sosyalizm" politika yöneliminin başlatılması, Parti ve toplum içinde büyük bir siyasi ve ideolojik kargaşaya yol açmış ve SSCB'de reformun yoldan çıkmasına neden olmuştur.

Gorbaçov, ekonomik sistem reformunda "her türlü mülkiyet türü eşittir", "tekelleşmeme", "millileştirmeme" ve "özelleştirme" ilkelerini savundu. Siyasi sistem reformunda ise çok partili sistemi ve başkanlık sistemini hayata geçirmiş ve Cumhuriyetler arasında yeni türden federal ilişkiler kurmuştur. Anayasadaki Komünist Parti'nin sosyalizmin inşasında önderliği ile ilgili madde iptal edildi ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi "kendi kendine dönük bir sosyal ve siyasi örgüt" ve "parlamenter bir parti" haline dönüştürüldü.

Gorbaçev'e göre ideoloji alanında Marksizm'in önderliğini terk etmeli, "özgürlük ve demokrasinin insan uygarlığının en büyük değerleri olduğunu" savunmalı, "çoğulcu" uygulamalıydık. Böylece Yakovlev gibi radikal sistem karşıtı unsurların halk ve aydın kamuoyunu yanlış yönlendirmesine izin vermeli, bu şekilde biçimlenen kamuoyunun eleştirilerine göz yumulmalı ve teslim olunmalıydı. Eleştiri okları açık ve doğrudan bir biçimde Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne, Partinin tarihine ve sosyalist sistemine yöneltilmeli, tartışmalı bir dizi edebiyat ve sanat eserinin üzerindeki yasaklar kaldırılmalı ve Batı'da yaygın olan Sovyet toplumuna karşı muhalif görüş ve sesler Sovyet kamuoyunda serbestçe yayılabilmeliydi.

Sosyal alanda, hedefli ve örgütlü konumda olan anti-Komünist ve anti sosyalist siyasi örgütler de dahil olmak üzere çeşitli gayri resmi sivil örgütlerin kurulmasına izin verilmeli ve bunlar desteklenmeliydi. Bu örgütler tarafından başlatılan Sovyetler Birliği Komünist Partisi ve sosyalizm karşıtı protestolar karşısında, sosyal düzensizlik ve suç oranında keskin bir artışla sonuçlanacak herhangi bir önlem alınmamalıydı.

Diplomasi doktrini açısından, "evrensel küresel insanlık değerinin her şeyin üstünde olduğu" görüşü ve dış politikada yönlendirici ilke olarak "geçmişteki sınıf çıkarları mantığı geçersizdir, bunun yerine günümüzde öne çıkan tüm dünyadaki insaniyetin" çıkarlarıdır görüşü benimsenmiştir. Özellikle nükleer silahların kontrolüne ve sayılarının azaltılmasına dayalı hafifletme stratejisi uygulanmıştır.

Gorbaçov'un "insani ve demokratik sosyalizm" fikri ve ilgili politikaları, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin çöküşüne ve Sovyetler Birliği'nin ABD ve Batılı güçlere boyun eğmesi gibi ciddi sonuçlara yol açtı. Sovyetler Birliği'nin çöküşünün baş hazırlayıcısı ve "komünizme ihanetin" simgesi oldu. Bu nedenle Batılı ülkeler tarafından parlatıldı ve ödüllendirildi.

Eylül 1990'da Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Gorbaçov, Haziran 2005'te (Doğu-Batı) Almanya Birleşme Komisyonu'nun tavsiyesiyle Almanya'nın yeniden birleşmesini desteklemedeki rolü nedeniyle "Point Alpha" Ödülüne layık görüldü. Ayrıca 18 Eylül 2008 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri tarafından Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.

Eserleri arasında Reform ve Yeni Düşünce (1987), Ağustos Darbesi (1992), Gelecekte Sosyalizm (1994), Geçmiş ve Gelecek Üzerine Düşünmek (1998), Gorbaçov'un Hatıratı (2003), Doğu ve Batı Almanya'nın Birleşmesi (2006), 20. Yüzyılın Manevi Dersleri (2005), Birlikte Tek Başına (2012), Kremlin'den Ayrılırken (2014) ve diğerleri bulunmaktadır.