Büyük Marksizm Sözlüğü: Anarko-sendikalizm

"Sendikalizm veya sendikacılık" olarak da bilinir. Uluslararası işçi hareketi içinde küçük burjuvaziye ait oportünist düşünce akımı. Fransa, İtalya, İspanya ve Latin Amerika gibi büyük sanayilerin önemli ölçüde geliştiği ancak küçük meta ekonomisinin de hala yaygın olduğu ülkelerde 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında popüler olmuştur.

Ortaya çıkışı ve yayılması, emperyalist dönemde küçük burjuvazinin giderek yoksullaşması süreciyle ve İkinci Enternasyonal'in reformist politikalarına ilişkin işçi sınıfının hoşnutsuzluğuyla bağlantılıydı.

Birinci Dünya Savaşı'nda kendi burjuvazilerinin etkisinde kalan anarko-sendikalistler, kendi hükümetlerinin emperyalist savaş politikalarını destekleyerek işçi hareketini böldüler ve sosyal şovenizme yöneldiler. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra anarko-sendikalistler 1922'de Berlin'de Uluslararası İşçi Birliği'ni (IWA) kurdular ve ardından sekretaryasını sırasıyla 1933, 1934 ve 1938'de Barselona, Paris ve İsveç'e taşıdılar. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından anarko-sendikalizm bazı ülkelerde hala etkisini sürdürmekle birlikte, proleter devrimci mücadelenin gelişmesiyle birlikte bu düşünce akımı gün geçtikçe etkisini yitirmiştir.

Anarko-sendikalizmin başlıca temsilcisi Fransız Sorel'dir (1847-1922). İşçi hareketinin nihai hedefinin sosyal reformlar yoluyla üretim araçlarını kapitalist özel mülkiyetten kamu mülkiyetine dönüştürmek olması gerektiğini savunmuş; işçi sınıfının geniş kitlelerine dayanan siyasi mücadeleye ve proleter devrime karşı çıkmış; işçi sınıfı mücadelesinin en temel yöntemi olarak genel grev çağrısında bulunmuştur; Sendikaların işçileri örgütlemesi ve ekonomik mücadele yürütmesi için "doğrudan eylem" taktiğini savunmuş; işçi sınıfının proletarya diktatörlüğünün kurulması için mücadele etmesini reddetmiş, işçi sınıfı siyasi partilerinin kurulmasına karşı çıkmış ve sendikaların işçi sınıfının en yüksek örgütlenme biçimi olduğunu savunmuştur.

Tüm devlet ve organlarının ortadan kaldırılmasını ve sendikalar federasyonunun doğrudan koordinasyon ve kontrol liderliği altında bir toplumun kurulmasını savunmuştur. Anarko-sendikalizm, proletarya partisinin işçi hareketindeki öncü rolünü ve kapitalizmden komünizme geçiş döneminde proletarya diktatörlüğünün gerekliliğini reddetti.

Lenin'in önderliğinde Bolşevik parti, Marksizmden sözde ve eylemde anarko-sendikalist sapmalara karşı defalarca kararlı bir mücadele yürütmüştür. Lenin, kendiliğinden işçi hareketinin kendisinin ancak (ve kaçınılmaz olarak) işçi sınıfının burjuva siyaseti olan sendikacılıkla sonuçlanabileceğine işaret etti.

1907 yılında Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi'nin Beşinci Kongresi'nde Bolşevik Parti, proletarya arasında yürütülen ve doğrudan Parti'ye saldıran anarko-sendikalist propagandaya yönelik ağır eleştirilerde bulunmuş ve proletarya içindeki anarko-sendikalist harekete ve Rusya Sosyal-Demokrat Parti içindeki Axelrod ve Larin'in fikirlerine karşı en kararlı ideolojik mücadelenin verilmesi gerektiğini savunmuştur.

1920'de İşçi Muhalefeti, "ulusal ekonomisinin tamamının yönetiminin kurulacak bir yeni organ olarak Tüm Rusya Üreticiler Kongresi'ne verilmesi" önerisini getirdi. 1921 yılında Rusya Komünist Partisi (B) Onuncu Kongresi, "Partimizdeki Sendikalist ve Anarşist Sapma Üzerine" başlıklı kararı kabul ederek bu fikirlerin propagandasını kınamış ve bunun Parti üyeliğiyle bağdaşmadığını belirtmişti.

Lenin, Marx ve Engels'in tüm eserlerinde sınıf ayrımlarını unutarak üreticilerden, halktan ya da genel olarak emekçilerden bahsedenlere sert bir şekilde karşı çıkmak gerektiğini ve yalnızca komünizmin sınıfları ortadan kaldırabileceğine işaret ettiklerini söyledi.

 İşçi Muhalefeti 1922 yılında, Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) On Birinci Kongresi, Parti içinde hizipçi bölücü faaliyetleri sürdüren liderlere kararlı bir uyarıda bulunan "Eski İşçi Muhalefetinin Bazı Üyeleri Hakkında Karar" başlıklı belgeyi kabul edene kadar varlığını sürdürdü. Kongre, parti disiplinini kötü niyetli bir şekilde bozanları partiden ihraç etti ve Merkez Komite'ye, parti karşıtı davranışlarda bulunmaları halinde İşçi Muhalefeti'nin kalan üyelerini de ihraç etme talimatı verdi.